Mô tả
Sâm Tây Dương (Nhân sâm Mỹ, sâm Canada – Panax quinquefolius) là một loại thảo mộc mọc chủ yếu ở các khu vực phía bắc của Bắc Mỹ, bao gồm New York, Pennsylvania, Wisconsin và Ontario Canada.
Sâm Tây Dương(nhân sâm Hoa Kỳ, sâm Bắc Mỹ, ) có công dụng: bổ khí, dưỡng âm, thanh hư nhiệt, sinh tân dịch, trừ phiền khát. Thường được dùng để trị các chứng khí hư, âm suy hỏa vượng, khái suyễn đàm huyết, hư nhiệt phiền táo, nội nhiệt tiêu khát, miệng táo họng khô.
Sâm Mỹ cũng công hiệu tương tự như nhân sâm châu Á (sâm Cao Ly, sâm Hàn Quốc, sâm Trung Quốc, sâm Nhật Bản). Tuy nhiên, do có tính mát, lại bổ khí và nhuận táo nên sâm Hoa Kỳ có thể dùng cho những người thể ôn nhiệt, trong khi sâm châu Á tuy đại bổ nguyên khí nhưng tính ôn táo, dễ gây “thượng hỏa”, khiến những người thể ôn nhiệt không thể tiếp nhận.
Từ đặc tính khác các loại sâm Châu Á này mà nhân sâm Hoa Kỳ có thể dùng được cho những người bị cao huyết áp thể “hư nhược” hay thể “âm hư nội nhiệt” với liều lượng hợp lý. Còn sâm châu Á lại không thích hợp cho các trường hợp cao huyết áp. sâm Hoa Kỳ thể hiện ưu điểm nổi bật khi được dùng cho các trường hợp sau:
1. Giảm thiểu tác dụng phụ do điều trị ung thư bằng phóng xạ: Những bệnh nhân điều trị ung thư bằng phóng xạ (xạ trị) thường có các triệu chứng mà Đông y gọi là “âm hư, nội nhiệt” (nóng nhiệt bên trong do phần âm của cơ thể bị hư hao). Để hạn chế tác dụng phụ của xạ trị, trước khi tiến hành xạ trị 15 ngày và sau khi xạ trị, bệnh nhân có thể dùng sâm Hoa Kỳ 5-10g sắc uống mỗi ngày.
2. Viêm phổi, viêm phế quản: Những người bị viêm phổi hay viêm phế quản thể “âm hư, hỏa vượng” có biểu hiện như: nóng lòng bàn chân và bàn tay, ho, có đờm vàng đặc hoặc đờm có lẫn máu. Mỗi ngày có thể dùng 5-8g sâm Hoa Kỳ sắc uống, sau khi uống nước ăn luôn cả lát sâm.
3. Giai đoạn phục hồi sau khi ốm nặng: Đối với những người có biểu hiện thuộc chứng “âm hư” như: miệng khô, khát nước, đại tiện táo bón, tiểu gắt buốt… Mỗi ngày có thể dùng 5-8g sâm Hoa Kỳ sắc uống.
Theo dược lý hiện đại: Nhân sâm Hoa Kỳ có thành phần chủ yếu: Panaquilon. Saponins, có những tác dụng sau:
- Chấn tĩnh, chống căng thẳng thần kinh quá mức, giảm bớt sự phiền não, tăng sức bền thể lực, chống mệt mỏi suy nhược, tăng khả năng tập trung và ghi nhớ, an thần.
- Thúc đẩy quá trình sinh trưởng phát dục, tăng khả năng chịu đựng của cơ thể trong điều kiện thiếu ôxy, chống lão hóa.
- Điều hòa hoạt động của hệ tim mạch, chống sốc do suy nhược và mất máu, chống thiếu máu cơ tim và rối loạn nhịp tim.
- Điều chỉnh rối loạn lipid máu: Giảm cholesterol và lipoprotein có tỷ trọng thấp, tăng lipoprotein có tỷ trọng cao, chống sự hình thành các gốc tự do, chống tan máu và có khả năng cầm máu.
- Ổn định đường huyết: kích thích tuyến tụy điều tiết insulin, tăng cường chuyển hóa đường
- Tăng cường chức năng miễn dịch, nâng cao sức đề kháng của cơ thể, phòng chống ung thư.
Nhân sâm Hoa Kỳ là loại sâm tương đối “lành tính” và mát, dễ dùng an toàn với tất cả mọi người, đặc biệt là thảo dược tốt cho tuổi trung niên và người già.
Các loại sâm nói chung đều giúp tăng lực, giảm mệt mỏi nhờ các thành phần ginsenoside có nhiều trong củ sâm.
Nhân sâm Mỹ thái lát tiện lợi được sử dụng để tiềm hầm với các loại thảo mộc, thịt, nấu cháo, sâm Mỹ pha trà, ngâm rượu, …
Lưu ý: Không dùng cho người có chứng dương hư, hàn thấp ở tràng vị, tỳ vị hư hàn với các triệu chứng như: sợ lạnh, chân tay lanh, phù, đại tiện phân lỏng). Không dùng chung với Lê Lô (tên một vị thuốc trong Đông y) hoặc củ cải trắng.
