Quân Thần Tá Sứ là một thuật ngữ trong Đông y, 4 thành phần chính tạo nên một thang thuốc.
Các vị dược liệu trong Đông y không kết hợp một cách tùy tiện mà đều có chủ đích với những nguyên tắc nghiêm ngặt. Trong đó, 4 thành phần Quân – Thần – Tá – Sứ đảm nhiệm những vai trò như trong một vương quốc thời xưa.
1. Quân – Quân dược hay còn gọi là chủ dược
Quân hay vị vua của vương quốc, là vị thuốc quan trọng nhất trong một phương thuốc. Quân dược có tác dụng giải trừ nguyên nhân gây bệnh, loại bỏ các triệu chứng chính.
Quân dược không thể thiếu trong một thang thuốc Đông y, chúng được sử dụng với liều lượng cao hơn các dược liệu khác. Một thang thuốc nhỏ chỉ có một quân dược, giống như một quốc gia chỉ có một ông vua duy nhất.
Tuy nhiên, trong một số phương thuốc lớn, có tới hai hoặc vài ba quân dược. Việc kết hợp các quân dược cũng rất chặt chẽ sao cho không phản tác dụng mà vẫn trị đúng bệnh. Hiểu rõ tính chất của từng vị thuốc giúp thầy thuốc kết hợp nhuần nhuyễn, “bệnh đâu hết đó”.
2. Thần – Thần dược hay phụ dược
Thần dược giống như một vị tướng trong triều đình, có vai trò hỗ trợ vị thuốc chính phát huy tác dụng giải trừ gốc bệnh. Một thang thuốc phức tạp có thể có một đến vài thần dược, thang thuốc đơn giản lại có thể không có thần dược.
3. Tá – Tá dược
Tá dược là vị thuốc hỗ trợ quân dược và thần dược trị các triệu chứng phụ của bệnh. Giống như một vị thượng thư, tá dược hỗ trợ vua và tể tướng các công việc khác nhau trong triều đình.
Ngoài ra, tá dược còn có công dụng giảm độc tính, tác dụng phụ của hai vị thuốc chính.
4. Sứ – Sứ dược
Được xếp sau cùng trong 4 vị nhưng không kém phần quan trọng. Sứ là quan sứ, giúp vua truyền mệnh lệnh trong triều đình. Trong Đông y, sứ là vị thuốc dẫn, đưa thuốc tới ổ bệnh.
Một trong những khái niệm quan trọng của Đông y chính là đường kinh lạc, hay đường khí huyết trong cơ thể. Tất cả bệnh lý sinh ra đều do tắc nghẽn kinh lạc mà ra.
Thông kinh lạc chính là lưu thông được đường khí huyết, cơ thể khỏe mạnh, sức khỏe dồi dào.
